De Rijkste Arme Stad Ter Wereld

‘Es la lucha’ (‘het is een strijd’), zeggen de Cubanen vaak over hun moeilijke levensomstandigheden. Een fier Havana vierde vorig jaar het 500-jarig bestaan van de stad met een groots vuurwerk. Niemand die toen verwachtte dat de gevolgen van het coronavirus de hoofdstad en het land economisch zo hard zouden treffen. De verkiezing van Joe Biden zorgt nu wel voor een lichtpuntje. De Cubanen hopen dat de nieuwe Amerikaanse president terug kiest voor vriendschappelijke relaties en dooi, zoals onder collega-democraat Barack Obama.

Cuba heeft dringend toeristen nodig want het Amerikaanse embargo, nog daterend uit de tijd van J.F. Kennedy, zorgt dat het land amper aan buitenlandse deviezen geraakt. Florida kleurde republikeins rood en koos massaal voor Donald Trump, omdat die de Cubaanse bannelingen in Florida beloofde om de overheid en militairen in Cuba hard aan te pakken. Vier jaar lang was Cuba voor Amerikanen een plek waar ze niet zomaar naartoe mochten reizen.

Havana was door COVID-19 tot midden november gesloten voor buitenlanders. De overheid heeft de toeristische inkomsten zo hard nodig dat resorts in Varadero en Cayo Coco reeds in juni openden, maar dan wel afgesloten van de rest van Cuba, om er in totale isolatie gezonde toeristen te ontvangen.

De verwachtingen in Cuba zijn hoog over welk standpunt Joe Biden zal innemen ten overstaan van Cuba. De Amerikanen moeten geopolitiek overigens goed nadenken, want nu Rusland en Venezuela geen geld, goederen of olie meer leveren aan Cuba, staan de Chinezen klaar om goede vriendjes te worden met de Cubanen. Habanos S.A., het staatsorgaan dat de beroemde sigaren uitvoert, is al voor de helft in de handen van Chinezen.

GENOEMD NAAR HET OPPERHOOFD ‘HABAGUANEX’

Luxehotels, glamoureuze herenhuizen, comfortabele privéhostels, beroemde bars en cabarets en gerenommeerde restaurants maken Havana tot een exotisch paradijs onder de sterren, en dit met bijna het hele jaar door een tropisch klimaat. Dit zou de klassieke beschrijving in een reisgids zijn, die verre van laat zien wat het werkelijk betekent om ‘Havana’ te zeggen.

Havana, het onbetwiste culturele en economische centrum van het grootste van de Caraïbische eilanden, draagt de officiële naam San Cristóbal de la Habana en was de laatste van de zeven steden die op het eiland Cuba werden gesticht door de gouverneur Diego Velázquez. Achter de 500ste verjaardag schuilt een verleden vol mysteries en een heden dat wordt gekenmerkt door de oprichting van nieuwe hotels, broodnodig om verse buitenlandse valuta binnen te halen, waarbij tegelijk de hele stad schreeuwt om een totaal herstel.

Oorspronkelijk heette de vestigingsplaats aan de baai in 1519 nog San Cristóbal, maar de populaire stem noemde het uiteindelijk Havana. Volgens Dr. Eusebio Leal Spengler, historicus van de stad Havana, komt dit door een brief die de veroveraar en gouverneur van Cuba, Diego Velázquez, aan koning Carlos I van Spanje stuurde, waarin hij spreekt over een opperhoofd genaamd ‘Habaguanex’, die heerste over de baai.

Cuba is een land zonder middelen, maar eigenaar van een ongeëvenaarde rijkdom: in cultuur en vooral in mensen. Voor velen schuilt de magie en schoonheid van Havana in de eigenaardige combinatie van zijn originaliteit en zijn inwoners. Deze magie heeft echter een hoge prijs die alleen Cubanen kunnen begrijpen. Want de tijd stopte hier 60 jaar geleden.

Met een speciaal resultaat voor de reiziger die de fascinerende uitzichten en architectuur van Havana bewondert, maar die zich het stille lijden niet kan voorstellen van een volk dat leeft tussen luxueuze hotels en huizen in puin.

De overheid probeert zich zo goed mogelijk te verdedigen tegen de economische, commerciële en financiële blokkade die door de Verenigde Staten is opgelegd en die een grote invloed heeft. Daardoor is Havana als enige hoofdstad in Latijns-Amerika niet getransformeerd door de opkomst van de ontwikkelde neoliberale wereld. Het zorgde voor architecturale ruïnes, die nu dienen als ansichtkaarten voor toeristen en deze stad een pijnlijke originaliteit geven die je nergens anders ter wereld zal vinden.

GEMIDDELD MAANDSALARIS: 40 EURO

Voor Europeanen is de Cubaanse hoofdstad een trendy vakantiebestemming geworden. Beroemdheden over de hele wereld loven Havana en de inspiratie die de stad geeft. Degene die het meeste lijdt, is ‘de gewone Cubaan’: de buschauffeur die de illusies van een heel volk in zich draagt, de leraar die jongeren probeert op te voeden, de universiteitsstudent die zich ervan bewust is dat zijn diploma niets waard zal zijn, de professional die weet dat hij uiteindelijk alleen als reisleider écht zijn kost kan verdienen, en de arbeider die na zijn officiële job volop moet bijklussen om rond te komen. Het gemiddelde salaris schommelt rond de 40 euro en de overheid gaat nu ook de toeristenmunt (CUC) afschaffen. Wat daar de financiële gevolgen van zullen zijn, weet nog niemand. Deze harde realiteit heeft van Havana en de bevolking van Cuba een uniek volk gemaakt. Wat deze prachtige plaats tot de rijkste arme stad ter wereld maakt, is haar grootste schat, en dat schuilt in de magie van degenen die er wonen of haar blijven voelen, waar ze ook zijn: de mensen. Want dit is een stad vol dromers en dromen om te vervullen. Om het prestige te herstellen dat jaren geleden verloren is gegaan, toen de stad uitstak boven steden als Buenos Aires, Bogotá of Rio de Janeiro.

In Havana kan je veilig ronddwalen en te voet de stad verkennen. Muzikanten, fotografen, architecten, sigarenrokers, salsadansers en cocktaildrinkers komen hier volop aan hun trekken. Een ritje in een Amerikaanse oldtimer van het centrum naar de Plaza de la Revolución en over de beroemde Malecón langs het blauw van de Caraïbische zee, met een bezoek aan het Museum van de Revolutie (met de boot Granma, waarmee een verbannen Fidel terugkeerde en de revolutie startte), de sigarenfabriek H. Upmann, het historische Hotel Nacional … Allemaal de moeite waard. Op de lijst van topattracties staan traditioneel ook de Casa de la Música (Galiano in het centrum en eentje in het stadsdeel Miramar, met livemuziek), de pluimenshow van het Tropicana Cabaret en het Parisién Cabaret, de Jazz Club on Calle 23, Jazz Café at the Galerías de Paseo Shopping Centre, de Pink Room, enz …. Daarnaast zijn er enkele particuliere bars – clubs die onder jonge Cubanen erg in de mode zijn om uit te gaan zoals Bar Efe, King Bar, Esencia, LM, Mío & Tuyo, samen met andere aan de Paseo Marítimo de 1ra y 70 en Miramar, 20 minuten van het stadscentrum.

EEN MIX VAN VIER BIJZONDERE ERVARINGEN

Toch zijn er vier bijzondere ‘highlights’ die je bij een bezoek aan Havana moet gezien hebben. Allereerst is dat het kunstencentrum ‘La Fábrica de Arte Cubano’ (FAC). Dit is momenteel dé meest trendy plek in Cuba en prijkt zelfs in de TIME lijst van ’s werelds beste ‘hot spots.’ Deze club en kunstgalerie is de enige plek in Cuba waar je interessante kunstwerken kunt zien terwijl je geniet van een goede Cubaanse mojito. De ‘Cuban Art Factory’ werd bijna zes jaar geleden geboren in een oude bakoliefabriek die jarenlang verlaten was en gerenoveerd werd door de Cubaanse muzikant en ondernemer X Alfonso. Met de bedoeling om alle kunsten in dezelfde ruimte te groeperen, heeft het ruimtes voor tentoonstellingen van beeldende kunst, interieurontwerp, architectuur, sculpturen, foto’s, gravures, presentatie van toneelstukken, audiovisuele projecties en een verscheidenheid aan muziek. FAC ligt in de wijk Vedado en is alleen geopend van donderdag tot zondag (en seizoensgebonden). Bekijk op YouTube het filmpje van X Alfonso en Roberto Fonseca live in FAC. (www.fac.cu)

Een tweede aanrader is een bezoek aan het Capitolio, in het hart van de stad. El Capitolio fungeert nu opnieuw als zetel van het Cubaanse parlement. Het is een kopie van het Amerikaanse Capitool (wel de helft kleiner) en dagelijks om het uur is er een rondleiding (verplicht met een gids). In de inkomhal prijkt een gouden standbeeld van La Republica en de zalen doen sterk denken aan de pracht en praal van het Franse Versailles. Meer dan dertig jaar heeft men aan het gebouw gerestaureerd en was het niet toegankelijk voor het publiek. Ook de Europese Unie subsidieerde de renovatie van het neoclassicistische gebouw. Achter het Capitolio ligt de oude Partagas-sigarenfabriek, waar recent een deel van het dak instortte.

Een derde buitenbeentje is het ‘Museo de los Afectos’ (ook wel Museo de Gallo), een galeriemuseum, gelegen in de stad Alamar, op 15 minuten van het centrum van Havana. Het werd opgericht door een voormalige Cubaanse inlichtingenagent en voormalige spion van de Cubaanse revolutie, Héctor Pascual Gallo Portiéles. Nadat hij zich terugtrok uit zijn politieke werk, werd de man gedwongen om zijn leven helemaal opnieuw te beginnen als kunstenaar, dit op 71-jarige leeftijd en midden in Cuba’s grootste economische crisis. Deze unieke ruimte herbergt één van de belangrijkste collecties populaire kunst en ‘arte povera’ (arme kunst) ter wereld en de belangrijkste in Cuba. Werken geboren uit recycling en uit de herinterpretatie van de werkelijkheid door de kunstenaar maken deel uit van de collectie. Dit bezoek kan worden aangevuld met een duik in de zee aan de Playas del Este (Mégano, Mar Azul en Tropicoco) op slechts 10 minuten van het museum.

Tot slot is er de Sangrilá Bar. Als één van de meest populaire nachtclubs in Cuba, valt deze zaak op door de liveoptredens van een aantal populaire Cubaanse artiesten, de goede sfeer, de veiligheid en de opzwepende muziek die ze er spelen. Voorts is de kwaliteit van de cocktails er uitstekend en minder commercieel geprijsd dan in El Floridita en La Bodeguita del Medio, twee pleisterplaatsen van schrijver Ernest Hemingway. In de Sangrilá Bar kan je de BC vinden, de ‘Bekende Cubaan’. De Cubaanse showbusiness heeft deze club als epicentrum. De toegang is meestal gratis en de atmosfeer bereikt zijn hoogtepunt rond 01.00 uur, maar het is raadzaam om vóór mindernacht aan te komen, omdat de deuren sluiten als de maximale capaciteit is bereikt.